خبرنگاران کتابفروشان در جدال با کرونا به حمایت دولتی و مردمی احتیاج دارند - جام پارسی

به گزارش گروه فرهنگی خبرنگاران، در ماه های گذشته از تاثیرات کرونا بر کسب و کارهای گوناگون بسیار شنیده ایم اما اقتصاد فرهنگی که به کنش اجتماعی وابسته است، بیشتر از بخش دیگری متضرر شده. تئاتر، سینما، موسیقی و به طور ویژه بخش های اقتصادی در حوزه کتاب، از نشر و توزیع تا کتابفروشی که در شرایط عادی هم شرایط شنماینده ای داشتند، با تعطیلی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران و فروش عید و تابستان، روزگار سخت تری را سپری می نمایند.

در روزهای گذشته گفت وگوهایی با کتابفروشان در بخش های مختلف شهر داشتیم تا از شرایط این روزهایشان با خبر شویم، تاکید بیشتر آنها بر فروش آنلاین و تمرکز بر فروش غیرحضوری بود.

فروش غیرحضوری، راه نجات کتابفروشان

یکی از مهم ترین دستاوردهای دوران کرونا برای کتابفروشی ها، چه آنها که مستقل هستند چه کتابفروشی های ناشران فروش آنلاین به وسیله فضای مجازی است. صفحات اینستاگرام کتابفروشی ها، شماره های تماس برای سفارش تلفنی، یا فروش به وسیله پیغام رسان های مجازی، فرصت مناسبی برای تجربه دیگری از فروش کتاب را فراهم نموده است.

در این شرایط استفاده از فروشندگان متخصص که با کتاب ها آشنایی داشته باشند و بتوانند کتاب مورد نظر را معرفی نمایند، اهمیت ویژه ای پیدا نموده و فراوری محتوای لازم برای تبلیغ کتاب، لازمه کار کتابفروشان شده است. از سوی دیگر، نکته منفی مهمی که کتابفروشان هم به آن اشاره نموده اند، کم شدن فروش در خرید غیرحضوری است؛ چون مخاطبان کتاب وقتی وارد کتابفروشی می شوند می توانند با دیدن کتاب های مربوط به یک موضوع چند اثر را تهیه نمایند اما در خرید غیرحضوری فقط کتاب مورد نظر خود را سفارش می دهند که این موضوع از تعداد آثار تهیه شده می کاهد.

خرج مخاطب، دخل کتابفروش

کسب درآمد در موقعیت اقتصادی فعلی برای بیشتر اقشار جامعه سخت است، به ویژه مخاطبان کتاب که بیشتر نسل جوان و کم درآمد هستند. از سوی دیگر بالا رفتن هزینه های فراوری و قیمت نهایی کتاب، فروش این کالای فرهنگی را با مشکلاتی روبرو نموده است. ناشران نیز در این میان با تخفیف هایی که در سایت یا صفحات خود اعلام می نمایند، عرصه را بر کتابفروشان تنگ تر نموده اند، البته نباید نادیده گرفت که ادامه حیات ناشران به استفاده از همه روش های فروش وابسته است.

کتابفروشان معتقدند فرایند ارائه تخفیف می تواند کارایی بهتری داشته باشد و زنجیره ارتباطی میان ناشر، مراکز پخش، کتابفروش و مخاطب را قطع نکند. این فرایند احتیاج به هماهنگی میان بخش های مختلف حوزه کتاب دارد که بتواند این چرخه را حفظ نموده و سود یک نهاد به ضرر دیگر بخش ها تمام نگردد.

کتابفروشی های محلی را زنده نگه داریم

توجه به کتابفروشی های محلی از مواردی است که حتی پیش از دوران کرونا بر آن تاکید می شد. برگزاری چند دوره از طرح های فصلی کتاب با شعار کتابفروشی محلی را زنده نگه داریم، نشان دهنده اهمیت این نماینده فرهنگی در محله هاست.

حتی اکنون که امکان خرید کتاب از همه کتابفروشی های سطح شهر وجود دارد، کتابفروشان معتقدند به چند دلیل خرید از کتابفروشی های محلی به سود مخاطبان است، نخست آن که آشنایی با کتابفروشان محلی می تواند به رونق کسب و کار آنها منجر گردد و از سوی دیگر مخاطبان هزینه کرایه کمتری می پردازند.

سفارش کتاب به کتابفروشی های محلی می تواند دسترسی به کتاب را ساده تر کند و از سوی دیگر به گردش اقتصادی مناسب در چرخه کتاب منجر گردد. کتابفروشی های محلی که در ماه های اخیر اخبار بسته شدن تعدادی از آنها را شنیده ایم، احتیاج به توجه مخاطبان کتاب دارند، مخاطبانی که از همسایگی آن ها باید به آنها توجه نمایند.

مخاطبانی به وسعت ایران

یکی دیگر از ویژگی های فروش آنلاین و غیرحضوری کتاب، گسترش مخاطب از تهران به سراسر کشور است. ویژگی فروش پستی کتاب که در فروردین با حمایت موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران صورت گرفت این امکان را فراهم کرد که از شهرهای بسیار دور بتوان سفارش کتاب داد. این گونه دسترسی به امکانات خرید کتاب پایتخت نشین ها برای ساکنان دیگر شهرها، ممکن می گردد.

این تسهیلات مخاطبان را با کتابفروشی ها در سراسر کشور آشنا و بسیاری کتاب هایی که تهیه آن همواره سخت بوده را ساده تر نموده است. کتابفروشان تهرانی در گفت وگو با خبرنگاران، ارسال کتاب به ایلام، بندرعباس، خراسان جنوبی و حتی سیستان و بلوچستان را در فروش غیرحضوری در ماه های اخیر برشمرده اند که بیانگر رویدادی قابل توجه در حوزه کتاب است.

طرح های فصلی کتاب

یکی از دیگر از تسهیلاتی که در دوران کرونا، به یاری کتابفروشان آمد، طرح های فصلی فروش کتاب بود که با حمایت موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران هر سال برگزار می شد. طرح تابستانه و پاییزه، دو ویژگی داشت، نخست سرعت عمل این نهاد فرهنگی در پرداخت مطالبات کتابفروشان که در کمتر از دو هفته انجام شد و از سوی دیگر، گسترده تر شدن همکاری کتابفروشان با این طرح که افزایش دست کم 15 درصدی نسبت به سال گذشته را شاهد بودیم.

این طرح ها سال جاری فروش قابل توجهی را رقم زدند و در نهایت هر سه دوره فروش کتاب در بهارانه، تابستانه و پاییزه، سه برابر فروش معمول نمایشگاه کتاب که حدود 20 میلیارد تومان است، گردش اقتصادی داشتند. طرح های فصلی می توانند اتفاقات مهمی در فرایند حفظ کتابفروشی ها باشند اما باید شرایط بهتر برگزار شدن آن را در هر دوره در نظر گرفت.

این قصه ادامه دارد...

شرایط کتابفروشان، همچنان در نوسان است و نمی توان راهکارهای موقتی را راهکار نهایی برای حفظ کتابفروشان در سراسر کشور دانست اما توجه به آن ها باید همواره در برنامه فرهنگی دولت ها قرار بگیرد.

کتابفروشان به بیان خودشان، به برنامه ریزی های بلند مدت و دقیقی احتیاج دارند که بتوانند شاهرگ فرهنگی کشور را زنده نگه دارند. اتحادیه ناشران و کتابفروشان، موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران و معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، همچنان به برگزاری جلسات و آنالیز برنامه ها ادامه می دهند که خود امیدواری برای روزهای بهتر برای کتابفروشان را نوید می دهد.

سهم مخاطبان کتابخوان هم در این میان کم نیست، برنامه ریزی برای حمایت از کتابفروشان و ناشران می تواند حیات تازه ای برای این حوزه از فرهنگ را رقم بزند. کتاب ها این روزها بیشتر از همواره به مخاطب احتیاج دارند.