عکس تولد 30 سالگی تلسکوپ هابل - جام پارسی

پرتره هابل از دو سحابی ان جی سی 2014 و ان جی سی 2020

با گذشت سی سال از مستقر شدن تلسکوپ فضایی هابل در مدار زمین، منجمان عکس فوق العاده دیگری از کیهان که با این رصدخانه گرفته شده منتشر کرده اند. این عکس از یک منطقه محل تشکیل ستارگان در نزدیکی کهکشان راه شیری که حدود 163 هزار سال نوری از ما فاصله دارد گرفته شده.

توده عظیمتر این تصویر سحابی ان جی سی 2014 است و همنشین آن ان جی سی 2020 است. اما منجمان آن را آب سنگ کیهانی نام نهاده اند، چون شبیه تپه های مرجانی است. اولین تصاویری که هابل بعد از پرتاب گرفت به دلیل عیبی در طراحی آینه ها تار بود، اما فضانوردان با نصب تجهیزاتی آن را تعمیر کردند.

در این 30 سال تصاویر فوق العاده این رصدخانه از سیارات، ستارگان و کهکشان ها نگاه ما به کیهان را متحول کرده. حتی هستند کسانی که فکر می کنند هابل مهم ترین ابزار ساخته شده در کل تاریخ علم است؛ و این تسلکوپ هنوز فاصله زیادی با بازنشستگی دارد.

هابل به مناسبت 25 امین سالگرد تولدش این عکس از خوشه عظیم وسترلاند 2 را گرفته بود

آژانس فضایی آمریکا، ناسا، که این رصدخانه را در همکاری با آژانس فضایی اروپا، اسا، مدیریت می کند می گوید بودجه مورد نیاز این تلسکوپ تا زمانی که فعال باشد تامین خواهد شد.

داده های این تلسکوپ سال پیش به نگارش تقریبا هزار مقاله علمی منجر شد و همچنان در خط مقدم اکتشاف است. مهندسان سلامت سیستم های مختلف این تلسکوپ را زیر نظر دارند و راضی هستند که هر چهار ابزار اصلی آن شامل دو دستگاه تصویربرداری و دو طیف سنج کاملا کار می کنند.

پاشنه آشیل این تلسکوپ در گذشته شش ژیروسکپی بوده که جابجایی و نشانه گیری آن را کنترل می کنند، تا بتواند در ثبات کامل از نقاط مختلف کیهان عکس بگیرد. این وسایل گهگاهی از کار می افتند و در جریان آخرین سرویس آن ها در سال 2009 فضانوردان شاتل هر شش ژیروسکوپ را تعویض کردند.

سه عدد از این ها بعدا از کار افتادند، اما دکتر جنیفر وایزمن از دانشمندان این پروژه می گوید این هنوز مسئله ای جدی نیست. او گفت: ما رسما به سه ژیروسکوپ نیاز داریم، اما به لطف خلاقیت مهندسان حتی می توانیم با یک دستگاه (ژیروسکوپ) هم آن را بگردانیم.

اعتماد زیادی وجود دارد که هابل می تواند چندین سال دیگر به کار ادامه دهد. جانشین آن یعنی تلسکوپ جیمز وب قرار است سال آینده پرتاب شود، اما حضور رصدخانه تازه در فضا فقط بر توانایی منجمان می افزاید و چیزی از ارزش کاری هابل نمی کاهد.

چون تلسکوپ تازه طوری طراحی شده که کیهان را در طول موج های طولانی تر از نور قابل رویت با چشم عادی رصد کند. این دو همدیگر را کامل خواهند کرد و گاه با هم یک جرم را رصد خواهند کرد تا تصویر کامل تری از آن به دست دهند.

یکی از عکس های میدان ژرف هابل

خدمات هابل به علوم فضایی

این حرف کمی کلیشه است، اما هابل واقعا یک ماشین اکتشافی بوده. اخترشناسان پیش از پرتاب آن در سال 1990 نمی دانستند عمر کیهان چقدر است: 10 میلیارد یا 20 میلیارد سال. بررسی ستاره های تپنده توسط هابل این محدوده را کوچک کرد و حالا به دقت می دانیم که جهان 13.8 میلیارد سال قدمت دارد.

این رصدخانه نقشی محوری در آشکار کردن انبساط شتاب گیرنده کیهان بازی کرد - کشفی که برای محققان جایزه نوبل به ارمغال آورد - و شواهد قطعی از وجود سیاهچاله های عظیم در مرکز کهکشهان را فاش کرد.

شگفت انگیز است اگر به یاد بیاوریم که وقتی هابل پرتاب می شد ستاره شناسان هنوز هیچ برون سیاره ای را حول سایر ستارگان کشف نکرده بودند. امروزه هابل در خط مقدم تحقیق درباره این سیارات دورافتاده است و اتمسفر آن ها را برای ارزیابی ماهیت شان معاینه می کند.

هابل آخرین بار سال 2009 سرویس شد و این عکس متعلق به همان ماموریت است

هرچند حالا تلسکوپ های کلاس هشت متری در زمین می توانند در برخی زمینه ها به خوبی هابل یا حتی بهتر عمل کنند، این تلسکوپ فضایی همچنان در دریافت عکس از عمق کیهان بی همتاست.

عکس های میدان ژرف هابل که محصول تمرکز بر یک وصله کوچک از آسمان برای چند روز پیاپی است، به فاش شدن کهکشان های فوق العاده محو و دورافتاده کمک کرده که از دستاورد های بلند علم نجوم است. دریافت عکس ها با نوردهی طولانی بر خلاف زمین در فضا ممکن است، چون اگر نور خورشید سد شود فضا همیشه تاریک است.

این عکس ها به ما نشان می دهد که کیهان بعد از مهبانگ وقتی فقط چند صد میلیون سال عمر داشت چه شکلی بود. فقط تلسکوپ جیمز وب با ردیاب های فروسرخ قادر خواهد بود جایی عمیق تر را ببیند.

تلسکوپ جیمز وب در طول موج متفاوتی کیهان را مطالعه خواهد کرد